Bağlantısızlar Hareketi 1960’lı ve 70’li yıllarda dünya
politikasını etkileyen önemli kurumlardan birisiydi. Bu hareket emperyalist Batı Blok’unda da Sovyet Blok’unda da yer almayan çoğunluğunu Asyalı ve Afrikalı ülkelerin oluşturduğu bir girişimdi. Kurucularının önemli bölümü emperyalist sömürgecilikten kurtulmuş ülkelerden meydana geliyordu.
Bu kuruluşun ilk temelinin 1955’de Endonezya’nın Bandung şehrinde atıldığı kabul edilir. Bandung Konferansı Asya-Afrika tipi bağlantısızlık ile Sovyetlerin savunduğu “Barış içinde bir arada yaşama” ilkesini uzlaştıran bir anlayışın esas alınmasıyla sonuçlandı. Bu konferansa katılan ülkeler, birbirinin içişlerine karışmamayı ve büyük devletlerin savunma sistemlerine girmemeyi benimsediler.
Asıl kuruluş tarihi 1961 olarak kabul edilen Bağlantısızlık Hareketi, kendini hiçbir güç odağı ya da bloğu içinde görmeyen yüzden fazla ülkenin bir araya gelerek yarattıkları uluslararası bir oluşumdur. Soğuk Savaş döneminin emperyalist Batı Blok’una karşı oldukları gibi Doğu Blok’unda da yer almamışlardır. 1961’de Belgrad’da Yugoslavya’nın kurucusu J.B.Tito, Hindistan’ın ilk başbakanı J. Nehru, Mısır’ın ikinci Cumhurbaşkanı C. A. Nasır, Endonezya’nın ilk Cumhurbaşkanı Sukarno ve Gana’nın ilk devlet başkanı K. Nkruma gibi emperyalizmin işgalciliğine ve yeni sömürgeciliğine karşı mücadele eden dönemin önemli liderleri tarafından kurulmuştur.
1979’da yayınladıkları I. Havana Bildirisi ile birliğin amacı, “Üye ülkelerin milli bağımsızlığını, egemenliğini, toprak bütünlüğünü ve güvenliğini, sömürgecilikten, yayılmacılıktan, ırkçılıktan ve her türlü dış baskı, istila, işgal ve dış müdahaleden” korumak şeklinde belirtilmiştir.
Bu harekete üye ülkeler dünya nüfusunun %55’ini, BM üyelerinin 2/3’ünü oluştururlar. 2012 yılı itibariyle harekete üye ülke sayısı 120, gözlemci ülke sayısı ise 21’dir.
1960’lı yıllarda özellikle Filistin davasının savunusunu yapan bu kuruluşun önderleri konumunda olan Nasır’ın güç kaybetmesinden ve daha sonra da Tito’nun ölümünden sonra Bağlantısızlar Hareketinin dünya politikası üzerindeki etkinliği çok sınırlı ve hatta “etkisiz” bir düzeyde seyretmiştir.
Bu kuruluşu oluşturan ülkelerin aralarında sistemik, politik ve stratejik yönden birlik veya paralelliğin olduğunu söyleyemeyiz. Ama en azından BM gibi uluslararası kurumları etkileme, kamuoyu oluşturma gibi moral etki yaratabilecek bir kuruluş olduğunu söyleyebiliriz. Bu hareketi oluşturan ülkelerin günümüzde ABD emperyalizminin ve İsrail’in bölge politikalarının karşısında yer alan İran’da toplanıyor olmaları başlı başına önemlidir. Tahran toplantısı ile Bağlantısızlar Hareketi, Ortadoğu’yu hallaç pamuğu gibi atan, öncelikle Suriye’yi dağıtmayı amaçlayan emperyalist politikalara karşı kırk yıl önce olduğu gibi günümüzde de karşı duran bir kuruluş olma yolunda mesafe alabilirse; bu yeni durum dünyanın ezilen-sömürülen halkları için olumlu bir gelişme olacaktır.
