Search
Close this search box.

Ontoloji Epistemoloji Metafizik ve Akıl Üzerine- Mehmet Uysal (Felsefeci)

Facebook
Twitter
LinkedIn
WhatsApp

Eski zamanlardaki düşünürler, göz açıp gördükleri şey(ler)e “ontos” dediler. Ontos üzerinde düşündüklerinde, onların birtakım adlar taşıdıklarını gördüler ve bu adlara “form, idea vs.” dediler. Üzerinde düşündüklerinde, formlar, idealar arasında mantıksal/matematiksel ilişkiler olduğunu gördüler ve bu mantıksal/matematiksel ilişkilere “logos” dediler (“mantık” da denebilir).  Ontos’u, onun logos’u ile kavradılar, bu kavrayışa “ontoloji” dediler (“varlıkbilim” de denebilir).

Öte yandan, ontos ve logos üzerine düşünürken “düşünme”yi gördüler ve buna da “episteme” dediler. Episteme üzerinde düşünürken, düşünmenin de mantıksal/matematiksel formları olduğunu gördüler ve bu formlara da “logos” dediler. Episteme’yi, onun logos’u ile kavrayıp, bu kavrayışa “epistemoloji” dediler (“akılbilim” de denebilir).

Ontos ile epistemenin taşıdığı “logos”un, aynı “logos” olduğunu gördüler. Fizik alemin sürekli değişmesine karşılık, ontos ve epistemenin içinde bir logos’un hep var olmasına bakarak, bunun “hiç doğmamış olduğu halde hep var olan” bir “mutlak varlık”ın tasarımı olduğunu düşündüler. Fizik alem, sürekli doğup yok olan nesnelerden oluştuğuna göre, fizik alemin var oluşunun nedeni “hiç doğmamış olduğu halde hep var olan mutlak varlık” olmalıydı. Fizik alemin duyularla kavranabilmesine karşılık, logos ve logos üzerinden mutlak varlık, duyularla kavranamıyor, salt akılla kavranabiliyordu. Fizik alemin ötesindeki, salt akılla kavranabilen bu aleme de “metafizik” dediler.

Metafizikçilerin “logos” dedikleri şey; aslında insan aklının ürünü olan mantık/matematikten başka bir şey değildir. İnsan aklı, gözünü açıp gördüğü şeyleri, o şeyleri örmüş olan mantık/matematik formları ile kavrar. Mantık/matematik formların temeli “kıyas” olup, insan aklından çıkar ve başka hiçbir yerden gelmez. İnsan aklı, şeyleri, kendi içindeki mantık/matematik formları ile kavradığı için, evrene gözlerini açtığında, evrenin içinde kendisi dışında kendisine yabancı mantık/matematik formları (logos) varmış gibi görür. Başka bir deyişle, evren insan aklının, içinde kendisini gördüğü “ayna”dır. İnsan aklı diğer nesneleri doğrudan görür, ancak kendisini doğrudan değil, “görüyor-düşünüyor” olması dolayımıyla, “evren aynasına” bakarak görür. Örnek: hiçbir göz kendisini doğrudan göremez.

Sonuç: Metafizik alem denilen şey bir yanılsama olup; metafizik, insan aklının kendisinden başka bir şey değildir.

En Sonuç: Metafizik, “aklın kendisi” olarak anlamlandırılıp kavranmadıkça, akıl, özgürlüğünü fark edip yaşayamaz; kendini metafizik nesnelere tabi hissedeceği için…

Facebook
Twitter
LinkedIn
WhatsApp

BENZER YAZILAR

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Ana Fikir